ލިޔުނީ: އަޙްމަދު މުޖުތަބާ
އީ-ލާރނިންއަކީ ކޮބާ؟
އީ ލާރނިން އޭ މި ބުނެވެނީ އިލެކްޓްރޯނިކް ލާރނިން އަށެވެ. ނުވަތަ ޓެކްނޮލޮޖީގެ ތަފާތު ވަޞީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެން އުނގެނި ދަސްކުރާ ކުރުމަށެވެ. ޢާއްމުގޮތެއްގައި ކޮމްޕިއުޓަރ އާއި އިންޓަނެޓް ބޭނުންކޮށްގެން އުނގެނި ދަސްކުރުމުވެ.
މިއީ ސްކޫލް ތަކުގައި ކަމުގައިވިޔަސް ނުވަތަ ކިޔަވާ ކޯހެއްގައި ނުވަތަ އަމިއްލަ ވިޔަފާރީގައި ކަމުގައިވީނަމަވެސް އަދި ދުރުންދޭ ތަޢުލީމު (ޑިސްޓެންސް ލާރނިންގ) ކަމުގައި ވިޔަސް ކޮމްޕިއުޓަރ އާއި އިންޓރނެޓް ބޭނުންކޮށްގެން އުނގެނި ދަސްކުރުމެވެ. ކުރީގައި ޤަބޫލުކުރެވިފައި އޮންނަނީ ކިޔަވައިދޭ ކުލާސްރޫމެއްގައި ކޮމްޕިއުޓަރ އާއި ސްމާޓް ފޯނާއި ޓެބްލެޓް ފަދަ ތަކެތި ބޭނުންކުރުމަކީ އިންސާނުންގެ ކޮމިއުނިކޭޝަން ލެވެލް ދަށްވާނެ ކަމެއް ކަމުގައެވެ. ނަމަވެސް މި އަދުގެ ދިރާސާތަކުން އެނގި ހާމަވަނީ މި ފަދަ ވަޞީލަތް ތަކުގެ އެހީގައި މާ އަވަހަށް ކުދިންނަށް އެނގި ދަސްވާކަމެވެ. އަދި ކުދިން ފިލާވަޅަށް ޝައުޤުވެރިކަން އިތުރުވެ، ދަސްކުރުމުގައި ޝާމިލުވާ މިންވަރު އިތުރުވެގެން ދެއެވެ.
ޒާމާނި ޓެކްނޮލޮޖީގެ އެހީގައި އުނގެނި ދަސްކުރުމުން ވަރަށް ގިނަ ފައިދާ ތަކެއް ލިއްބައިދެއެވެ. ފުރަތަމަ އެންމެ މުހިއްމު އެއްކަމަކީ ތިމާގެ ވަގުތު ސަލާމަތްކުރެވި، ޚަރަދު އެތައް ގޮތަކުން ކުޑަވެގެން ދެއެވެ. އަދި ތިމާ ބޭނުންވާ ވަގުތުތަކެއް ހުސްކޮށް އެ ވަގުތުތަކުގައި ކިޔެވުން އިންތިޒާމް ކުރުމުގެ އިޚުތިޔާރު ލިބިގެންދެއެވެ. އަދި ތަފާތު އީޖާދީ ވަޞީލަތްތަކުގެ ސަބަބުން ދަސްކުރުމުގެ ފޫހިކަން ނެތި ޝައުޤުވެރިކަން އިތުރުވެ، ފަސޭހައިން ނަގައިގަނެވި،(އިފެކްޓިވް) އަދި ހަނދާނުގައި ހަރުލުމަށް އެހީތެރިވެއެވެ.
އާދައިގެ ގޮތުގައި ޔުނިވަރސިޓީ ތަކަށް ގޮސްގެން ކިޔަވާ ކިޔެވުން ބިނާވަނީ ރަސްމީ ގަޑި ތަކުން ކަނޑައެޅިފައިވާ ގަޑިތަކަކަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް ޒަމާނީ ޓެކްނޮލޮޖީ ގެ އެހީގައި ކިޔަވާ ކިޔެވުން އެއީ އެމީހަކު ހިތްއެދޭ ބޭނުން ވަގުތަކަށް ކަނޑައެޅޭނެ ވަރަށް ފަސޭހަ ގޮތެކެވެ. އަދި ވަކި ތަނަކަށް ޤައުމަކަށް މަޢުލޫމާތު ހޯދަން ދާކަށް ނުވަތަ ދަތުތު ކުރާކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ.
އީ ލާރނިންގެ އަނެއް މުހިއްމު ސިފައަކީ، އީ ލާރނިންގައި ހިމެނޭ މެޓީރިއަލް ތަކާއި ބޭނުންކުރާ ޓޫލްސްތަކަކީ އެޑްވާންސް އަދި ވަރަށް އެފެކްޓިވް ޓޫލްސް ތަކަކަށް ވުމެވެ. އަދި ހަމަ އެހެންމެ ބޮޑެތި ގުރޫޕް ތަކުގައި ކިޔެވުމަށް ފަސްޖެހި ޖެހިލުންވާ މީހުންނަށް އެމީހުންގެ އަމިއްލަ ވަގުތު ލިބިގެން ދެއެވެ. އަދި ބޭނުން ވަގުތަކު ބޭނުން ގޮތަކަށް ކުލާސް ރާވާ ލުމުގެ ފުރުޞަތު ލިބިގެން ދެއެވެ.
އީ ލާރނިންގެ ސަބަބުން ކިޔަވައިދޭ މަރުކަޒު ތަކުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅުވެ، މީހުންގެ މެދުގައި ޔަޤީންކަން ކަށަވަރުވެ ކިޔެވުމުގެ ޝައުޤުވެރިކަން އުފެދެއެވެ. އަދި ކިޔަވައިދޭ ފަރާތްތަކުގެ މަސައްކަތް ފަސޭހަވެ، ލުއިވެގެން ދެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ޤަބޫލުކުރަންޖެހޭ ޙަޤީޤަތަކީ އީ ލާރނިން ގެ ދަސްކުރުމުގެ ސައިކަލް ހަލުއިވެފައި އަވަސްވެގެން ދެއެވެ. އާދައިގެ ކުލާސްރޫމެއްގައި ޢާއްމުކޮށް ކިޔަވައިދޭ އުޞޫލުގައި ކުދިން ޝައުޤުވެރި ކުރުވަން ކުރާ ކަންތަކާއި އެކަމަށް ހޭދަވާ ވަގުތު ކުޑަވެ އޮޅުންފިލުވައިދިނުމަށް ލިބޭ ވަގުތު އިތުރުވުމުގެ ނަތީޖާ އަކަށްވަނީ ގިނަ މަޢުލޫމާތު ތަކެއް މަދު ވަގުތުކޮޅު ތެރޭގައި ދަސްވުމެވެ.
ީގެ އެއް މިސާލަކީ ބްރިޓިޝް ގެ ޓެލެކޮމް އަކުން ބިޒްނަސް ޓްރޭނިންގ އެއް 23،000 މުވައްޒަފުންނަށް 3 މަސްދުވަހުގެ ތެރޭގައި ހިންގުނެވެ. އޭގެ އަގަކީ 5.9 $ މިލިޔަން އެވެ. ނަމަވެސް 5 އަހަރު ދުވަހުން ހަމަ މި ޢަދަދަށް މުވައްޒަފުން ތަމްރީން ކުރުމަށް އީ ލާރނިންއާއި ނުލާ ޚަރަދު ވެފައިވަނީ 17.8 $ މިލިއަން އެވެ. (ޓޭލާރ، 2002) .މި ދިރާސާއިން މި ހާމަވަނީ އީ ލާރނިންގެ ސަބަބުން ކުރު މުއްދަދަތަކަށް ގިނަ ޢަދަދެއްގެ ބަޔަކު ޓްރޭނިން ކުރެވި ޚަރަދުގެ ގޮތުންވެސް ބޮދު މިންވަރެއް ކުޑަވެގެން ދާކަމެވެ.
ހަމަ އެހެންމެ އެމެރިކާގެ ސައިކޮލޮޖީ ސޮސައިޓީ އިން 2000 ވަނަ އަހަރު ހާމަކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި ފްލެޗަރ އެންޑް ޓޮބިޔަސް 9 އަހަރު ދުވަހު ކުރި ދިރާސާ އަކަށްފަހު ވިދާޅުވަނީ، އާދައިގައި އެއްޗެހި ދަސްކުރުމަށްވުރެ، ކޮމްޕިއުޓަރ ބޭނުންކޮށްގެން އެއްޗެހި ދަސްކުރުމަށާއި އަދި ދަސްވުމަށްވެސް ފަސޭހަވެފައި އަވަސްކަމެށެވެ.
ދެން އުފެދޭނެ ސުވާލަކީ އީލާރނިންގެ ސަބަބުން އަޅުގަނޑުމެން ވަށައިގެންވާ މާހައުލަށް ކިހާވަރެއްގެ ނޭދެވޭ އަސަރެއް ކުރާނެހެއްޔެވެ. އެހެންނަމަވެސް މި ސުވާލުގެ ޖަވާބުވެސް އީ ލާރނިންގ އެޑޮވޮކޭޓް ކުރާ ފަރާތްތަކުން ވަނީ ދެއްވާފައެވެ. އޮން ލައިންކޮށް ކިޔެވުމަކީ އެންމެ ރަނގަޅުގޮތުގައި ކާބަން ފޫޓް ޕްރިންޓް މަދުކޮށްދޭ ދިނުމެކެވެ. އޯޕަން ޔުނިވަރސިޓީ އިން ކޮށްފައިވާ " ދެމެހެއްޓެނިވި ތަޢުލީމް-އަދި ތިމާވެއްޓަށްކުރާ އަސަރު" މި ނަމުގައި ކޮށްފައިވާ ދިރާސާއަކުން ހާމަވާގޮތުގައި ދުރުންދޭ ތަޢުލީމީ ނިޒާމުގެ ކޯސަތަކަށް އާދައިގެ ކުލާސްރޫމް ތަކުގެ ކިޔަވައިދިނުމަށްވުރެ 90 އިންސައްތަ މަދުން ހަކަތަ ބޭނުންކުރެއެވެ. އަދި ކޮންމެ ދަރިވަރަކު 80 އިންސައްތަ ސީ އޯ ޓޫ މަދު ވެއެވެ. މި ގޮތަށް މެދުވެރިވާ މައިގަނޑު ސަބަބކީ ދަރިވަރުންގެ ދަތުރުފަތުރުކުރުން ނެތުމާއި ، ކެމްޕަސް ނުވަތަ ޔުނިވަރސިޓި ނުވަތަ ކުލާސްރޫމް ބޭނުންކުރާ ނިސްބަތް މަދުވުމެވެ. އެހެނީ އީ ލާރނިންގައި ދަރިވަރުން މި ދަސްކުރަނީ އެ ކުދިންގެ އަމިއްލަ ގޭގައި ތިބެގެން އެކުދިންގެ އަމިއްލަ ކޮމްޕިއުޓަރުންނެވެ. މީގެ އިތުރުން ކަރުދާހުގެ ޚަރަދު ކުޑަވުމުގެ ސަބަބުން ތިމާވެށީގެ އެންމެ މުހިއްމު އެއް ބަހާ ކަމުގައިވާ ގަސްގަހާގެހި ހިމާޔަތް ކުރެވެއެވެ. އީ ލަރނިންގައި ކުދިން މުއާސަލާތު ކުރަނީ އީމެއިލް އާއި، ޕީޑީއެފް އާއި، އީ ފޮތްތަކާއި ވެބް ބޭސްޓް ޓޫލްސް ބޭނުންކޮށްގެންނެވެ.
ތިރީގައި މިވަނީ އީލަރނިންގ ވެބްސައިޓެއްގެ ނަމޫނާއެކެވެ.
އެހެންނަމަވެސް ހަނދާންކުރަންވީ ކަމަކީ ކޮމްޕިއުޓަރ އަކުން ހުރިހާ ކަމެއް ނުކުރެވޭނެ ކަމެވެ. އެހެންކަމުން އޮންލައިން ކޯސްތައް ފަރުމާ ކޮށް ހިންގާ ފަރާތްތަކުން އެ ކޯސްތަކުގެ ކޮންޓެންޓާއި ކޮލިފިކޭޝަން އާއި މެދު ޔަޤީންކަން ކަނޑައަޅަން ވާނެއެވެ. މިއީ އީ ލާރނިންގެ ސަބަބުން ކުރިމަތިވާނެ ގެއްލުމެއް ކަމުގައިވެސް ޤަބޫލުކުރަން ޖެހެއެވެ.
This comment has been removed by the author.
ReplyDeleteމަޢުޟޫއަށް ވަރަށް ފުންކޮށް ބައަްލަވާފައި ވުމާއެކު ލޭއައުޓްވެސް ވަރަށް ފުރިހަމަ. އަދި އެހާމެ ރީތި.
ReplyDeleteމަޢުޟޫ ވަރަށް ރަނގަޅަށް އޮޅުން ފިލާފައިވޭ! ރަނގަޅު މަސައްކަތެއް ކަމަށް ޤަބޫލކުރެވޭ
ReplyDeleteއީލާރ ނިންއާއިބޭހޭ ގޮތުން މިމަޢުޟޫއަށް އެކަށީގެންވާ ގޮތަށް ބަލާލެވިފައިވާ ކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ.
ReplyDeleteއީލާރ ނިންއާއިބޭހޭ ގޮތުން މިމަޢުޟޫއަށް އެކަށީގެންވާ ގޮތަށް ބަލާލެވިފައިވާ ކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ.
ReplyDeleteމަޢުޟޫ އަށް އިންސާފުކުރެވިފައިވަނީ މަޢުޟޫ އެނގިގެންކަން ފާހަގަކުރަން . އަރިމަތީ ސުރުހީތަކަކަށް ބަހައިލައިގެން ދިޔަނަމަ އޮޅުންފިލުވައިދިނުމުގައި ފަސޭހަވީސް.
ReplyDeleteއަރިމަތީ ސުރުހީތަކަކަށް ބަހައިލައިގެން ދިޔަނަމަ އިތުރަށް ފުރިހަމަވީސް. މަޢުޟޫ ވަރަށް ރަނގަޅަށް އޮޅުން ފިލާފައިވޭ! ރަނގަޅު މަސައްކަތެއް ކަމަށް ޤަބޫލކުރެވޭ
ReplyDeleteއީލާރނިންގެ ފައިދާއާއި ބޭނުންތެރިކަން އެނގިގެން ހިނގައްޖެ.. ماشاءالله! ވ ފުރިހަމަ އާޓިަކްލއެއް...
ReplyDeleteއީލާރނިންގެ ބޭނުންތެރިކަމާއި ފައިދާއަށް ވަރަށް ރަނގަޅަށް ބަލައިލެވިފައިވާކަން ފާހަގަކުރަމެވެ. ވަރަށް ފުރިހަމަލިއުމެއް.
ReplyDeleteވަރަށް ފުރިހަމަ ލިޔުމެއް. އެތުރުން ވަރަށް ރަނގަޅު.
ReplyDeleteލިޔުމުގެ ފުރިހަމަކަމުގެ އިތުރުން ޒިޔާރަތް ކުރޭ ސްއިޓްވެސް ވަރަށް ފުރިހަމަ
ReplyDeleteމިޔުމުން އީ ލާނިންގ އަކީ ކޮބާކަމާއި އީލާނިންގެ ފައިދާތައް ވަރަށް ރަނގަޅަށް އެގިގެން ހިގައްޖެއެވެ.
ReplyDelete